"Kocham go i nienawidzę"

Co to takiego? Sprzeczne, skrajne emocje, standard w każdym toksycznym związku i podstawa jego trwania. Emocje są niezbędne w każdej relacji, w związku z psychopatą odgrywają jednak szczególną rolę. Mechanizm psychopatycznego uwiedzenia polega w skrócie na "złamaniu kodu dostępu" do nich. Nie jest to wbrew pozorom trudne, ponieważ każdy kochający i szczery człowiek otwiera się przed drugą osobą, pokazuje swoje słabości, ufa jej i zwierza się w poczuciu ulgi bycia nareszcie wysłuchiwanym, rozumianym, kochanym i akceptowanym ze wszystkimi wadami, potknięciami i ułomnościami. 

Kiedy dowiemy się, że te niezmierzone pokłady serdeczności i cierpliwości były jedynie INWESTYCJĄ, której celem stało się zeskanowanie naszej osobowości, czujemy się strasznie. To gwałt na duszy, intelekcie i uczuciach. To dlatego między innymi proces dochodzenia do siebie po związku z psychopatą różni się znacznie od wychodzenia ze "zwykłego, nieudanego związku". Tutaj rany są o wiele głębsze, dotyczą nie tylko konkretnej relacji, ale przede wszystkim utraty wiary w ludzi, w miłość, w wartości, w siebie i własny osąd rzeczywistości. Kiedy wyłapywane przez intuicję sygnały ostrzegawcze zaczynają układać się w przerażającą całość lub wtedy, kiedy nasz "towarzysz życia" ujawni swoją prawdziwą, podłą twarz, ból jest tak ogromny, że wydaje się nie do zniesienia. To dlatego tak długo zaprzeczamy rzeczywistości, szukamy tłumaczeń o "ciężkim dniu" czy "trudnym dzieciństwie" albo bierzemy winę na siebie. 

Psychopata chętnie z tej naszej dezorientacji skorzysta. Odegra parę łzawych scenek, przeprosi, "zrozumie", zapewni o miłości, rzuci parę słownych ochłapów, żeby podtrzymać naszą iluzję i zaangażowanie. To naturalne, że chcemy się na to wciąż i wciąż nabierać, że chcemy widzieć dobro nawet tam, gdzie go nie ma, że ulegamy dezorientacji i żywimy sprzeczne uczucia. Miotamy się, nie wiemy, co myśleć - a na tym niestety bazuje nasz oprawca. Dopóki nie zaczniemy wyciągać wniosków z FAKTÓW, a nie z jego SŁÓW i własnych UCZUĆ, będziemy biegać w wyniszczającym kołowrotku. Dlaczego raz go "kochamy", a raz nienawidzimy? Ano dlatego:

Potrzebujemy uczuć i jest to zupełnie normalne. Nie znajdziemy jednak z związku z psychopatą. Tam otrzymamy jedynie ich perfekcyjnie sporządzone falsyfikaty. Na dodatek uzależniające i trujące. Wiem, jak bardzo jest to trudne, jak bardzo bolesne i jak wiele wymaga siły, ale JEDYNĄ drogą do PRAWDZIWEJ wolności, godności, spokoju ducha i szacunku dla siebie jest zmierzenie się z prawdą. Ona na początku bardzo boli, to fakt. Ale razem z nią przychodzi pocieszenie - tyle że już nie od psychopaty, ale od innych ludzi - tych, od których nas psychopata odciął bądź dla których nie było w naszym życiu miejsca w wyniku trwania w chorym związku. Z czasem przychodzi też pocieszenie od... siebie samej, od swojego prawdziwego "ja", ukrytego gdzieś w piwnicy, pobitego, zagłodzonego i zrozpaczonego. Ono wymaga długiej rekonwalescencji, ale po niej zaczyna jaśnieć coraz piękniejszym blaskiem. Dochodzenie do siebie wymaga przedarcia się przez gąszcz emocji. Nie da się dojść do zdrowia unikając ich. Trzeba żelaznej konsekwencji, żeby wytrzymać ich napór i żeby je okiełznać. Kiedy jednak to się uda, odzyskujemy władzę nad sobą. I wtedy to my kierujemy nasz "zaprzęg" tam, gdzie będzie nam pięknie i dobrze, zamiast rozbijać się o kolejne mury albo tonąć po uszy w lodowatym bagnie. 

Jakie emocje czekają nas w procesie wychodzenia z toksycznego związku?

Pierwszy etap to ROZPACZ. Zero siły na cokolwiek, chcemy przestać istnieć, staramy się jakoś wegetować z dnia na dzień, ale nic nam się nie chce, jesteśmy jednym wielkim bólem. Jeśli ten stan się przedłuża i jeśli pojawia się uporczywa bezsenność i jadłowstręt - namawiam do wizyty u psychiatry i zdiagnozowanie zaburzenia (możemy cierpieć na depresję lub / i zespół stresu pourazowego). Rozpacz sama nie minie, musimy w pewnym momencie wypowiedzieć jej wojnę. Żeby wyjść na prostą, musimy ZROZUMIEĆ, co się stało - czytajmy jak najwięcej o zjawisku psychopatii, szukajmy wsparcia innych ofiar, przyjaciół, życzliwej i wspierającej rodziny, grup terapeutycznych etc. Ważne jest również, aby nie oskarżać się o przeżywane emocje - nawet jeśli czujemy gigantyczną wściekłość i żądzę mordu. Emocje nie mają wartości moralnej, to są INFORMACJE. Ciężar moralny mają dopiero podjęte pod wpływem emocji DECYZJE i wynikające z nich CZYNY.

Kiedy zrozumiemy, że padłyśmy ofiarą wielkiego oszustwa, że zostałyśmy cynicznie wykorzystane, pojawia się ZŁOŚĆ. Bywa ona tak silna, że wydaje się wszechogarniająca, wręcz rozsadzająca nas od środka. Boimy się siebie w takim stanie, nierzadko nie akceptujemy go. Ważne jednak, żeby tę złość przeżyć, nie wypierać jej ani nie tłumić. Nie musimy jej wyrażać agresją, to nic nie da. Lepiej rozładować ją sportem (choć nie widzę nic złego w rzucaniu talerzami (albo mięsem), jeśli nikomu nie zrobimy przy okazji krzywdy). Złość jest NORMALNĄ reakcją na zło. To informacja, z której powinnyśmy zrobić użytek. Pojawienie się złości świadczy o odzyskiwaniu kontaktu ze sobą. Daje też siłę konieczną do wprowadzenia zmian. Uwaga jednak na uzależnienie od złości. To stan dający energię, chroniący przed rozpaczą, ale jeśli trwa on za długo, prowadzi do dalszej destrukcji, zamiast do zdrowienia. Dlatego namawiam do wprowadzenia koniecznych zmian "na wkurwie", ale odradzam pielęgnowanie go w nieskończoność, to niszczy nas same, a nie obiekt naszej wściekłości.

Rezygnacja ze złości prowadzi do SMUTKU. To też jest zupełnie naturalny objaw, nie ma sensu przed nim uciekać albo zaprzeczać mu. Jak mamy się czuć, kiedy "miłość" okazuje się nie tylko fikcją, ale i cyniczną grą obliczoną na skorzystanie z naszych zasobów uczuć, dobrej woli, serdeczności i ciepła? Musimy czuć się strasznie i nie ma co zaklinać rzeczywistości. Trzeba ten smutek przeżyć, nie ulegać presji bycia zawsze na "tip top", uśmiechania się za wszelką cenę nawet wtedy, kiedy jest nam bardzo źle. To nie jest normalne, to fałsz. Kiedy jest nam bardzo źle, powiedzmy o tym - oczywiście jedynie ludziom życzliwych, a może na pewnym etapie, kiedy boimy się własnego cienia - jedynie anonimowym. A może "tylko", a raczej "aż" - sobie. Powiedzmy to, napiszmy, przeżyjmy, nie udawajmy. Udawanie uczuć zostawmy psychopatom. Nie chodzi o to, żeby wiecznie trwać w smutku, ale żeby nie odciąć się od własnych emocji i ich nie "zamrozić".

Skoro już mowa o "zamrożeniu", to jest to coś, co po ucieczce z toksycznej relacji występuje dość często. Zjawisko nazywa się mechanizmem DYSOCJACJI i polega na "odcięciu" od własnych emocji, a nawet własnego "ja". To mechanizm obronny naszej psychiki, która w ten sposób usiłuje poradzić sobie z nadmiarem bólu. Na pewnym etapie takie odcięcie bywa konieczne - kiedy uciekamy od agresora, nie możemy sobie pozwolić na przeżywanie rozpaczy czy wściekłości. Musimy działać jak precyzyjny komputer, ponieważ po drugiej stronie mamy do czynienia z perfekcyjnie zaprogramowaną "maszyną do zabijania" (jeśli nie ciała, to na pewno duszy). W walce na śmierć i życie nie ma czasu na przeżywanie bólu. Przychodzi on dopiero wtedy, kiedy odzyskamy względny spokój. 

Skoro mowa o walce, nie sposób nie wspomnieć o LĘKU. To kolejna emocja nierozerwalnie związana z toksyczną relacją. Strach bywa tak silny, iż nierzadko uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Jeśli mamy do czynienia z agresorem, konieczne jest podjęcie działań na zewnątrz - zawiadomienie rodziny, policji, prawnika, przyjaciół. Im dłużej tkwimy w izolacji, tym mocniej agresora trzyma nas w garści. Nie dajmy się uwikłać w fałszywą "lojalność" wobec oprawcy bądź fałszywy wstyd i hołdowanie przekonaniu o tym, że kiedy źle się dzieje w związku, odpowiedzialność ponoszą obie strony. Kiedy pojawia się przemoc, odpowiedzialność ponosi tylko jedna strona - agresor. Dręczenie psychiczne to także przemoc, podobnie jak stalking (artykuł 190a Kodeksu Karnego). 

Tyle o trudnych emocjach, pamiętajmy jednak, że nawet jeśli jesteśmy w czarnej d..., to w pewnym momencie pośród tego całego syfu, pojawi się gdzieś jakiś promyk RADOŚCI. Choćby z miłego gestu życzliwej osoby, ciekawej rozmowy, pięknego widoku (gorrrrrąco polecam góry, nic tak nie oczyszcza duszy z wszelkiego syfu), pięknej muzyki, fajnego ciucha albo nawet... ze zrobienia prania (w ostrym stanie depresji to może być wyzwanie na miarę zdobycia Mount Everest). Radość to potężna broń przeciwko złu, także pielęgnujmy ją troskliwie, kiedy zacznie się pojawiać. I nie martwmy się tym, że bolesne emocje będą początkowo przeważać i powracać falami wtedy, kiedy myślimy, że mamy już to wszystko za sobą. To normalne zjawisko. Jeśli zachowamy konsekwencję, z czasem będzie słabło, a radości i spokoju będzie coraz więcej. Dajmy sobie dużo czasu, bądźmy dla siebie łagodne i cierpliwe. Przeżywamy żałobę. Nie wszystko przyjdzie od razu. Naszym zadaniem jest tylko i aż - trzymanie kursu na Słońce. Poniżej fota uczennicy SP im. Mariusza Zaruskiego w Warszawie - taką dziewczyną jest każda z nas, nie pozwólmy jej więcej nikomu skrzywdzić.