Co nam wolno, a czego nie i czemu nie wolno nam mówić "NIE" :)

Taka fraszka na początek dla rozluźnienia w tym pięknym i słonecznym dniu :)

Jadąc nad jezioro myślałam sobie o długim i mocnym sznurze, nadal trzymającym mój mózg na uwięzi. Otóż jechałam w niedzielę, dzień wolny, nie zawalając żadnych obowiązków, odpocząć sobie nad jeziorem i skorzystać z ładnej pogody. Co czułam? POCZUCIE WINY.

Postanowiłam namierzyć źródło. Nie było to trudne. Zostałam dokładnie tak "wytresowana", żeby cierpieć z powodu poczucia winy właśnie w takich momentach, jak ten. Już w okresie dojrzewania moje samodzielne inicjatywy towarzyskie były umniejszane, krytykowane albo otwarcie zwalczane. I nie mówię tu o sprawach istotnie wymagających rodzicielskiej interwencji. Zasady nie były jasne - jednego dnia wolno było mi spotykać się z koleżankami i kolegami, innego - nie. Niezależnie od tego, czy wywiązałam się ze swoich obowiązków. W liceum i na studiach bawiłam się zatem w loterię, próbując "wyczuć moment", kiedy moje życie towarzyskie będzie przez nią akceptowane, raz po raz narażając się na koszmarny gniew mojej mamy i oskarżenia o "skrajny egoizm" z niewiadomych powodów. Kiedy dorosłam, chciałam być odpowiedzialna, wspierająca i dojrzała, empatyczna wobec mamy i wychodząca naprzeciw jej potrzebom. W efekcie uwewnętrzniłam je na tyle, że straciłam poczucie tożsamości. Zrezygnowałam z mnóstwa marzeń, z rozmachu, ze spontaniczności. Przecież to wszystko może być przerwane jednym telefonem, a ja mogę zostać "nakryta" na robieniu czegoś "niedozwolonego". I srodze za to ukarana najcięższymi oskarżeniami i całkowitym odrzuceniem. 

Jak uczymy się odgadywać potrzeby toksycznego rodzica? Czasem zastrasza nas wprost, groźbami czy przemocą fizyczną. Częściej jednak jesteśmy długie lata manipulowani. Nie trzeba przecież zabraniać dziecku wyjazdu z rówieśnikami (mowa o "dziecku" trzydziestoparoletnim). Wystarczy zadzwonić do niego w trakcie wypadu na Mazury i słabym głosem wspomnieć o bardzo kiepskim samopoczuciu o nieznanej etiologii. A potem pożegnać się tak, jakby miało być to ostatnie pożegnanie w życiu. Co robi potem "dziecko"? Zamiast pić piwo i śpiewać szanty, odchodzi na stronę od swojego towarzystwa i dzwoni do mamy, aby ją pocieszać bądź sprawdzać, czy czuje się już lepiej. A jeśli sytuacja powtarza się na tyle często, że zaczyna czuć złość z powodu bycia manipulowanym, kończy wprawdzie rozmowę, ale później omawia tę sytuację sto razy ze znajomymi, aby usłyszeć od nich, że nie jest potworem i ma prawo do własnego życia. Zapewnienia przynoszą chwilową ulgę, jednak pod spodem nadal czai się smutek, lęk, niepewność i poczucie, że jest się najgorszym człowiekiem na świecie. Źródłem wiedzy o samym sobie są rodzice, a więc jeśli mama mówi mi, że jestem skończoną egoistką i że zachowuję się podle, to widocznie tak jest. Choćby rozum mówił co innego, ta "prawda" zapisana jest w emocjach, czyniąc nas w efekcie niemal niezdolnymi do odmowy komuś, komu ta odmowa zdecydowanie się nie spodoba.

Tak też wpadamy w sidła psychopatów, uwielbiającym ofiary niepewne własnej wartości i nie potrafiące mówić "nie" ludziom, którzy tego "nie" nie respektują. A kiedy być może szczęśliwie uda nam się zakończyć chory związek, często wycofujemy się z życia w poczuciu porażki i bycia oszukaną przez własne emocje. Nie ufamy sobie, nie mamy siły ani nadziei, wpadamy w depresję. A w tym stanie na pewno nie będziemy mieć ochoty ani energii na kolejną walkę - tym razem z toksycznym rodzicem. Przynajmniej tak było u mnie - po zakończeniu związku z psycholem "rozkwitł" mój "związek" z mamą - miałam, podobnie jak ona, doła, podobnie jak ona siedziałam prawie cały czas w domu i podświadomie już nawet nie planowałam zmiany tego stanu rzeczy, bo wyczuwałam emocjonalny Armageddon, jaki mnie czeka, kiedy tylko powiem: "NIE".

Dlaczego dorosła kobieta rezygnuje z własnego życia, z radości, ze spontaniczności, z głębokich relacji, z przyjemności etc.? U podstaw leżą fałszywe przekonania wdrukowane wieloletnią tresurą. Postanowiłam namierzyć ich tyle, ile tylko się da i wydobyć z mroków podświadomości, aby wreszcie straciły władzę nad moim życiem. Może i Wam się przyda takie ćwiczenie, a moje przemyślenia okażą się inspiracją:

- Nie jestem warta miłości (skoro mama w chwili, kiedy powiem "nie", odrzuca mnie całkowicie i przekreśla, oznacza to, że nie można mnie kochać takiej, jaką jestem, a jedynie akceptować tę część mnie, która we wszystkim zgadza się innymi).

- Jestem odpowiedzialna za szczęście mojej mamy. I to jako jedyny człowiek na świecie.

- Kiedy się cieszę, bawię, wygłupiam ze znajomymi, a moja mama w tym nie uczestniczy, unieszczęśliwiam ją i wpędzam w chorobę.

- Muszę być stale pod telefonem, gotowa do odbycia co najmniej godzinnej rozmowy z mamą. Jeśli zrobię inaczej, mogę się spodziewać niezapowiedzianej wizyty w domu bądź zerwania relacji.

- Jeśli nie odbiorę telefonu i nie oddzwonię, moja mama być może umrze.

- Nie mogę być w szczęśliwym związku, ponieważ szlachetni ludzie cierpią, a dobrze się czują tylko prymitywy. Mój szczęśliwy związek wprawiłby ją w zakłopotanie i niedowierzanie. W efekcie sama sobie przestałabym wierzyć, czy na pewno wszystko jest ok. Poza tym czułabym się winna będąc szczęśliwą wtedy, kiedy mama tak cierpi.

- Nie wolno mi samodzielnie wybierać miejsca zamieszkania, partnera, przyjaciół, samochodu, sposobu ubierania się, czesania, domowego zwierzaka (tak, tak, mama nie była zadowolona, że przygarnęłam kota, bo "wtedy odpadają wspólne wakacje"), sposobu spędzania wolnego czasu etc., bo jest to akt nielojalności, niewdzięczności, braku miłości bądź "skrajnego egoizmu". Tzn. oczywiście "wolno mi", ale za cenę zerwania relacji.

Brzmi to wszystko oczywiście absurdalnie, ale pamiętajmy o tym, że jest to "prawda emocjonalna", nie "racjonalna". W racjonalnej sferze mama wyśmiałaby ten post i uznała za przejaw mojej choroby psychicznej bądź kultowego "skrajnego egoizmu" ;) .Formułowane przez nią komunikaty nie są rzecz jasna wyrażane w dosłownej formie, ale kiedy zna się swoje dziecko od X lat i kiedy lepiło się jego osobowość niczym ludka z plasteliny, wszystko można osiągnąć jednym westchnięciem bądź omdlałym tonem głosu. 

Warto zwrócić uwagę, że wymienione przeze mnie fałszywe przekonania są typowe także dla związku z psychopatą. Oni także "umierają" bez nas (na początku znajomości rzecz jasna ;)), ich także ranimy mając własnych znajomych, oni także łamią nasze granice, kiedy nie odbieramy telefonu i postanawiają przejąć inicjatywę zjawiając się bez zapowiedzi w naszym biurze czy mieszkaniu. A my zaczynamy tańczyć, jak nam zagrają, bo tego typu związek uruchamia w nas głęboko wdrukowane przekonania na własny temat oraz perfekcyjnie wyćwiczone schematy zachowań. Nie umiemy się ani obronić, ani zakończyć tego typu relacji. Na dodatek nasza psychika łudzi się, że uda nam się osiągnąć to, co było niemożliwe w relacji z rodzicem - sprawić, żeby osoba niedojrzała i przemocowa nareszcie nas pokochała. Jakie są tego rezultaty, każda z nas wie. 

Co z tym zrobić? Skutków wieloletniej tresury nie da się  pokonać w jeden dzień. Ale można wejść na ścieżkę pracy z fałszywymi przekonaniami i stopniowego zastępowania ich tymi prawdziwymi. Skąd czerpać wiedzę? Od ludzi, którzy nas doceniają i szanują takimi, jakimi jesteśmy, a przede wszystkim - od samych siebie. Zdrowa część w nas wydaje nam się często malutkim ogryzkiem, ale ona gdzieś w nas drzemie i jest gotowa się obudzić, żeby walczyć o nas jak lwica. Warto także "zgodzić się na koniec świata". Nie odebrać telefonu, zaryzykować odrzucenie, zerwanie kontaktu, przejść przez emocjonalne piekło poczucia winy i samooskarżeń. A kiedy przestanie trochę boleć - pogratulować sobie. Odpuściłaś i świat się nie zawalił. A jeśli nawet się zawalił, to i tak byś go nie utrzymała siłą swojej woli. 

Życzę Wam zatem stopniowego odkrywania zdrowej części Waszego "ja" (to często ta związana z potężnym, zdrowym wkurwem ;)), a przede wszystkim: UWIERZENIA JEJ. Tak pracowicie podkopywana przez toksycznych rodziców i / lub psychopatów wiara we własny ogląd rzeczywistości niech nareszcie wyjdzie na wierzch i pokaże swój pazur :) I nie bójcie się, że kogoś wprawicie tym w zakłopotanie. Osoby naprawdę Wam życzliwe będą tylko bić brawo. A reszty nie warto wpuszczać do swojego emocjonalnego świata.