Miłe złego początki

Jedna z Was zapytała w komentach, w jaki sposób może pomóc przyjaciółce, która zdaje się właśnie pakować w związek z psycholem. Zaczęłam pisać odpowiedź, ale że wyszła mi z tego notka, wrzucam ją jako osobny kawałek, żeby przydała się wszystkim czytelni(cz)kom.

Pierwsze, charakterystyczne oznaki, to z reguły skrajna idealizacja i zbyt szybkie przeskakiwanie kolejnych etapów bliskości. Psychopata na ogół wyznaje miłość w czasie pierwszych kilku spotkań (a czasem i wcześniej, przez internet), a jeśli ofiara ma jakieś wątpliwości co do zbyt szybkiego tempa zacieśniania relacji, szybko zacznie być subtelnie, a skutecznie szantażowana. 

Psychopata zrobi minkę a' la Zakochany Kundel i powie: "czyli nie kochasz mnie tak mocno, jak ja... Nie dziwię Ci się, taka świetna dziewczyna... Kim ja jestem przy tobie... :(((" albo coś w ten deseń. I już ofiara zostaje ugotowana poczuciem winy i wyrzutami sumienia z powodu własnej nieczułości. Potem będzie konsekwentnie na tę minkę zbitego psa reagować - z czasem także wtedy, kiedy zostanie okłamana, uderzona czy zdradzona. Będzie chciała odejść, ale psychopata przyjdzie do niej z czułym i skruszonym wyrazem twarzy, powie, że nie wie, jak to się mogło stać, że zły duch w niego wstąpił i że to takie straszne, bo wie, że zapewne traci właśnie przez własną głupotę swój jedyny sens życia. Oraz jedyną osobę, która może uratować go przed nim samym / przed stoczeniem się w ciemną otchłań. 

Następny, najbardziej charakterystyczny, ale zarazem często najtrudniejszy do wyłapania sygnał świadczący o tym, że wpadamy w sidła psychopaty to jego chęć KONTROLI. Nie od razu kontrola ma postać awantur, jeśli nie odbierzesz telefonu na czas albo bez pozwolenia pana i władcy spotkasz się z przyjaciółką. Z początku w ogóle nie jesteś świadoma, że w tym wszystkim chodzi właśnie o nią. Przeciwnie - cieszysz się, że nareszcie spotkałaś faceta, który szaleje za Tobą, któremu zależy NAPRAWDĘ, a nie na pół gwizdka, którego interesuje WSZYSTKO, co Ciebie dotyczy - Twoje dzieciństwo, Twoje słabości, Twoje życiowe potknięcia, Twoje lęki, Twoje sukcesy, Twoi byli, Twoje koleżanki, Twoja rodzina, Twoje zainteresowania i stan Twojego zdrowia. 

My, kobiety, z reguły uwielbiamy gadać. Faceci uwielbiają to nieco mniej. Wolą przejść do działania i rozwiązać problem, co my często uważamy za brak zrozumienia i czułości. Kiedy zatem trafimy nareszcie na gościa, który z zachwytem w oczach słucha wszystkiego, o czym mu opowiadamy, który na informację o każdej naszej słabości czy problemie, reaguje przytuleniem, pocałowaniem w czoło i zapewnieniem: "od tej chwili jesteś kochanie bezpieczna", czujemy się jak w bajce. W pogoni za tym "utraconym rajem" będziemy później w stanie wiele znieść. Będzie nam się wydawało, że możemy zrobić COŚ, żeby do tego szczęśliwego stanu wrócić. Będziemy myślały, że jeśli wybaczymy jeszcze tylko jedną zdradę, jedno kłamstwo, jeden akt agresji, to z powrotem znajdziemy się w tych bezpiecznych ramionach osłaniających przed całym światem. Z czasem gdzieś tam zaczynamy przeczuwać, że są to ramiona pytona, ale że przyjęcie tego do wiadomości jest zbyt straszne, wypieramy to i dalej tracimy siły żyjąc w fikcji - aż do skrajnego wyczerpania i /lub porzucenia przez oprawcę. 

Warto uświadomić sobie także brutalną prawdę, że psychopata NIGDY nie robi niczego bezinteresownie i - wbrew pozorom stwarzania wokół siebie totalnego chaosu - działa do bólu pragmatycznie. Owszem, stara się czasem kreować wizerunek romantycznego szaleńca z naręczem róż, zrozpaczonego samobójcy z BRODĄ ;) (pozdrowienia dla R. i innych Czytelniczek, które doświadczyły Potęgi Brody ;)) bądź też pogubionego w chaosie wątpliwości i błędnych interpretacji lunatyka, którego do niewłaściwego łóżka zawiodło blade światło księżyca, a nie własne skurwysyństwo. Kiedy jednak przeanalizujemy jego zachowania na chłodno (co staje się możliwe dłuuuuuuuuuugo po wyzwoleniu się i detoksie), zaczną się one układać w logiczną całość. 

Logiczne wnioski będą tak przerażające, że nie będzie nam łatwo się z nimi zmierzyć. Zgodnie z nimi okaże się, że początkowe mega zainteresowanie naszymi sprawami było niczym innym, jak zbieraniem informacji do naszej osobistej kartoteki prowadzonej przez psychola. Mechanizm jest bardzo prosty - psychol, niczym sekta, "bombarduje miłością", w wyniku czego Ty się otwierasz, zaczynasz ufać, szukać w nim oparcia, zwierzasz się, przywiązujesz, a potem bardzo trudno Ci z tej iluzji spotkania "bratniej duszy" zrezygnować. Psychol tymczasem po materiał z "kartoteki" sięgnie w chwili, kiedy umęczona jego zdradami i kłamstwami, zrobisz mu w końcu awanturę. Wówczas informacja, którą wydobył od Ciebie zachęcając Cię do podzielenia się z nim największymi sekretami, zostanie wydobyta na światło dzienne i użyta do podkopania Twojej wiary w siebie i wzbudzenia poczucia winy. Jeśli na przykład powiedziałaś kiedyś psycholowi w zaufaniu, że czujesz się gorsza, "inna" bądź  wybrakowana, albo że w dzieciństwie doświadczyłaś jakichś trudności, zostanie Ci to z lubością wypomniane. Nagle okaże się, że to nie psychol jest kłamcą, zdrajcą i agresorem, tylko Ty nieprawidłowo oceniasz rzeczywistość, masz uogólniony uraz do mężczyzn bądź jesteś zwyczajną wariatką. A Ty, nie mając jakiejś mega pewności siebie, zaczynasz podświadomie w to wierzyć. I tkwisz w więzieniu, relatywizując tę sytuację i dzieląc winę na dwoje.

PODSUMUJMY. Na jakie sygnały powinnyśmy zwracać uwagę na początku znajomości i które z nich powinny nas zaalarmować?

:: gwałtowny "wybuch miłości". "Kocham Cię" na pierwszej randce, "umieram z tęsknoty" zaraz po niej, a następnie pierdyliard esemesów na wysokim "C" dziennie. Pięć minut po Waszym rozstaniu już tęskni, godzinę po nim - wariuje, trzy godziny bez Ciebie sprawiają, że wysycha niczym pielgrzym przemierzający bezkres Sahary, a kiedy znowu Cię widzi, płacze ze szczęścia, odzyskuje siły i czuje się, jakby po długiej wędrówce nareszcie odnalazł studnię na pustyni. Wiem, brzmi fajnie i każda-z-nas-chciałaby-kiedyś-coś-takiego-przeżyć. Tyle, że to bullshit. To tylko wata słowna, która nas uwodzi i karmi nasze ego, niestety. A zarazem - cholernie uzależnia. Kiedy raz przyzwyczaisz się do życia na haju, dużo czasu zajmie Ci odnalezienie szczęścia w spokojnej, nie tak ekstremalnej rzeczywistości. 

:: kontrola. Wbrew pozorom następuje szybko, tylko że zaczadzone "miłością", nie dostrzegamy tego. Z początku nie będzie to przecież wrzask: "gdzie byłaś, dziwko?!", tylko delikatne pytanie: "Siedzę sobie w pracy i odliczam minuty do naszego spotkania. Bardzo Cię kocham. A Ty co robisz, Misiaczku?". Motylki, endorfiny, nasza radosna odpowiedź, że też kochamy, tęsknimy i nie możemy się doczekać. Po kilku miodowych miesiącach spędzonych tylko-we-dwoje zapragniemy jednak spotkać się z zaniedbanymi przez ten czas przyjaciółmi. I tu może pojawić się pierwszy zgrzyt. Zdziwienie, pytanie: "Coś się między nami zmieniło, kochanie? Chcesz mnie może zostawić? To by było straszne, ja bym umarł bez Ciebie...". Tłumaczysz, że nie, że kochasz, nie zostawisz, że to tylko spotkanie z przyjaciółką, która też Cię potrzebuje etc. W końcu albo zostajesz w domu, albo jedziesz na spotkanie, na które Twój zakochany misio Cię zawiezie i z którego Cię odbierze. Bo nie chce tracić ani minuty na bycie bez Ciebie. W trakcie wyśle Ci jeszcze kilka/naście smsów o tym, jak bardzo za Tobą tęskni i jak bardzo nie może się doczekać, kiedy znów będzie Cię miał w ramionach. W efekcie targana poczuciem winy i rozdarciem, nie skupisz się należycie na tym, co ma Ci do powiedzenia przyjaciółka, nie będziesz zachowywać się swobodnie, będziesz się starała na bieżąco odpisywać na smsy od ukochanego. Po spotkaniu zostaniesz przez niego szczegółowo wypytana - o czym rozmawiałyście, co ona o nim sądzi (od tego będzie uzależniona opinia Twojego towarzysza życia o niej), czy byli wokół jacyś faceci i czy cię podrywali. 

Kiedy nie daj Boże będziesz chciała spędzić bez swojego misia np. weekend i wyjechać z przyjaciółką za miasto, najpierw będzie Cię zaklinał, że to bardzo zły pomysł, że jest to ogromnie niebezpieczne, że mogą Was napaść złoczyńcy albo może Was zasypać lawina, A ON BY PRZECIEŻ WTEDY UMARŁ, a kiedy cierpliwie będziesz mu tłumaczyć, że na Nizinie Mazowieckiej nie ma lawin, a dziadkowie przyjaciółki, których  chcecie odwiedzić, nie są seryjnymi mordercami, wówczas "umili" Ci wyjazd pierdyliardem telefonów. "Wstałyście już? Co na śniadanko? Tęsknię za Tobą, wariuję, kocham Cię!!!", "Gdzie jesteście? Dlaczego nie odbierasz (kiedy byłaś w kiblu i oddzwaniasz po pięciu minutach), umieram z niepokoju!", "Ja tylko chciałem powiedzieć Ci, jak bardzo cię kocham" (i trwa to godzinę, w czasie której przyjaciółka umiera z nudów, a Tobie stygnie schabowy / ociepla się piwo), "Jesteście w restauracji? Na pewno zaczepiają was jacyś mężczyźni?! Nie no, mam oczywiście do ciebie zaufanie, kochanie, zrozum tylko, że tak bardzo boję się ciebie stracić". I tak dalej, i tak dalej. 

Kiedy wracacie z weekendowego wypadu, a psychol czeka na Ciebie na dworcu z bukietem kwiatów, przeczuwasz już, że był to ostatni wyjazd bez niego. Nie odpoczęłaś, umęczył cię telefonami, masz wyrzuty sumienia wobec przyjaciółki i wyrzuty sumienia wobec niego - że chyba nie kochasz go tak samo, jak on Ciebie, bo przecież nie umierałaś bez niego w czasie tej króciutkiej rozłąki. Na kolejne zerwanie się ze smyczy już się nie odważysz. I o to od początku chodziło. 

:: sprzeczności. Gorąco namawiam do zwracania uwagi na wszelkie sprzeczności występujące w zachowaniu "misiów". Alarm powinien włączyć Ci się, kiedy na przykład kreuje się na biednego, zagubionego, nieśmiałego wrażliwca, a jednocześnie jest w stanie zrobić karczemną awanturę (z pokazem niebywałego chamstwa) w sklepie czy podczas rozmowy z usługodawcą. Psychopata jest do przesady grzeczny na pokaz bądź wobec ludzi stojących od niego wyżej w hierarchii społecznej / takich, od których "coś zależy", wyżywa się za to na słabszych, mniej sprytnych, wrażliwszych, zależnych od niego zawodowo bądź prywatnie, a wkrótce - także (i, niestety, GŁÓWNIE) na Tobie, jako na swojej bezpośredniej podwładnej, osobistej służącej i wyłącznej własności. 

Koniecznie zwracaj także uwagę na to, w jaki sposób psychopata wypowiada się o innych - zwłaszcza o byłych partnerkach. Jeśli wszystkie z nich to toksyczne wariatki lecące na jego kasę, jeśli potrafi do Ciebie mówić "misiaczku / kochanie najsłodsze", a zarazem umie o byłej partnerce wypowiedzieć się z jadem i obrzydzeniem, które Cię przerażają - słuchaj intuicji. Tak, to nie jest przypadek, to SCHEMAT. Bądź pewna, że ona też była "jedynym na świecie jego szczęściem i słoneczkiem". 

Sprzeczność pojawia się czasem także w nagłej zmianie tonu. Przez pół godziny opowiada Ci łamiącym się ze wzruszenia głosem, jak bardzo Cię kocha i jak to nie może bez Ciebie żyć, a za chwilę (jeśli nie osiągnie celu, jeśli mu się postawisz albo wykażesz się konsekwencją w logicznym myśleniu i drążeniu niewygodnego dla niego tematu), będzie umiał wysyczeć Ci coś bardzo nieprzyjemnego niczym żmija, posługując się perfidią i lodowatym tonem. Jeśli zastraszenie także na Ciebie nie zadziała, wówczas ponownie "przełączy tryb" i usłyszysz wypowiedziany rzeczowym tonem postulat: "porozmawiajmy jak dorośli ludzie". Normalny człowiek nie jest w stanie tak nagle "przełączać trybów". Dojście do siebie po awanturze zajmuje mu trochę czasu, nie musi mieć też ochoty na zawołanie zacząć się przytulać po doświadczeniu agresji. Psychol działa inaczej. Jest wyrafinowany w okrucieństwie, a zarazem prosty jak cep w swoich celach. Interesuje go jedynie JEGO ZYSK. Żadne "dobro wspólne", "spotkanie w połowie drogi", a już na pewno nie żadne poświęcenie. Będzie dużo o nim gadał, ale nie będzie go wcielał w życie. Po zeskanowaniu Twojej osobowości, będzie działał w taki sposób, aby osiągać swoje cele. Sprawdził, że najlepiej rezonujesz na poczuciu winy, zafunduje Ci je. Jeśli działają na Ciebie lawiny komplementów - proszę uprzejmie, dostaniesz je (ale tylko wtedy, kiedy psychol czegoś od Ciebie chce - a chce głównie WSZYSTKIEGO). Jeśli wzruszają Cię jego łzy, wkrótce będziesz miała nimi zalaną nie tylko bluzkę, ale i podłogę. 

Niepokojących sygnałów jest o wiele więcej, podstawowy z nich to jednak przejawiana przez niego (i baaaaaaardzo umiejętnie maskowana) chęć przejęcia nad Tobą całkowitej KONTROLI. Rada, jak zdemaskować psychopatę? Powiedz mu "nie" i bądź w tym konsekwentna. Ta umiejętność przyda Cie się zresztą później, kiedy będziesz od niego uciekać.

 

Obraz: "Demon", W. Weiss, Muzeum Narodowe w Krakowie.